Ngày Tết Nguyên Đán không chỉ là thời điểm bắt đầu năm mới mà còn là dịp để người Việt Nam gắn bó với các truyền thống văn hóa. Trong kho tàng văn hóa này, các câu ca dao tục ngữ về ngày Tết mang đến cái nhìn sâu sắc về ý nghĩa và phong tục của dịp lễ. Hãy cùng khám phá 50 câu ca dao tục ngữ nổi bật về ngày Tết để hiểu rõ hơn về những giá trị văn hóa quý báu này.
Thành ngữ, ca dao, tục ngữ về ngày Tết Nguyên đán
Giống như các chủ đề lớn khác, thành ngữ, ca dao, tục ngữ về ngày Tết tạo nên một bức tranh sống động và đa sắc màu. Qua lăng kính của dân gian, bạn không chỉ cảm nhận được không khí của ngày Tết mà còn hiểu thêm về cuộc sống của người xưa, cùng những bài học quý giá về cuộc đời.
- Vui như Tết
- Xuân bất tái lai
- Năm hết Tết đến
- Cung chúc tân xuân
- Ba mươi chưa phải là Tết
- Năm cũ chưa qua, năm mới đã đến
- Đi cày ba vụ không đủ ăn ba ngày Tết
- Mỗi năm mỗi tuổi như đuổi xuân đi
- Một con én không làm nên mùa xuân
- Ba mươi Tết, thằng chết cãi thằng khiêng
- Đói đến chết, ba ngày Tết cũng no
- Nghèo thì giỗ Tết, giàu hết anh em
- No ba ngày Tết, đói ba tháng hè
- Mồng ba ăn rốn, mồng bốn ngồi trơ
- Ngắm gái, ngắm tháng Chạp
- Réo như réo nợ ngày Tết
- Đào Nhật Tân, phân Cổ Nhuế
- Qua giêng hết năm, qua rằm hết tháng
- Ăn cơm mới, nói chuyện cũ
- Tết đến sau lưng, ông vải thì mừng, con cháu thì lo
- Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân
- Có không mùa đông mới biết, giàu nghèo ba mươi Tết mới hay
- Sau ba ngày Tết là hết trơ trơ, ông vải ngồi chờ đến Tết năm sau
- Rủ nhau đi đánh bài chòi
Để cho con khóc đến lòi rún ra. - Một năm là mấy tháng xuân
Ăn chơi cho thỏa phong trần ai ơi. - Thừa tiền mua pháo đốt chơi
Pháo nổ lên trời, tiền vứt xuống ao. - Thừa con gả cho hàng tờ
Đến ba mươi Tết phất phơ ngoài đường. - Tháng giêng là tháng ăn chơi,
Tháng hai trồng đậu, trồng khoai, trồng cà… - Tháng Giêng ăn Tết ở nhà
Quê hương làng xóm, ông bà tổ tiên. - Hễ ai mà nói dối ai,
Thì mồng một Tết, Ba Giai đến nhà. - Anh ai anh tính đi mô
Tôi đi chợ Tết mua khô cá thiều. - Dù ai buôn bán nơi đâu
Nhớ đến ngày Tết rủ nhau mà về. - Em nhờ anh chị ở nhà
Trông nom giỗ Tết ông bà hàng năm. - Một Tết chưa đủ sạch nhà, phải nhiều cái Tết mới là no nê
Tết Trần, Tết Lý, Tết Lê, hơn trăm cái Tết, ai chê Tết nào. - Tết chẳng riêng ai, Tết mọi nhà
Quê hương, làng xóm, ông bà, tổ tiên. - Mưa xuân lác đác vườn đào,
Công anh đắp đất, ngăn rào vườn hoa.
Ai làm gió táp mưa sa,
Cho cây anh đổ, cho hoa anh tàn. - Nhớ xưa trả nợ ba đời
Chiều ba mươi Tết mẹ ngồi nhìn con
Gánh cực mà đổ lên non
Còng lưng mà chạy cực còn chạy theo
Chừ đây hết cực hết nghèo
Vui theo ra ruộng nhàn theo về nhà.
Những câu ca dao, tục ngữ về bánh chưng, món ăn ngày Tết
Dưới đây là một số câu ca dao tục ngữ liên quan đến chủ đề ăn uống trong ngày Tết:
- Bánh chưng ra góc
Câu này ám chỉ việc bánh chưng được đặt ở góc nhà, tượng trưng cho việc chuẩn bị tươm tất cho ngày Tết. - Dửng dưng như bánh chưng ngày Tết
Diễn tả sự lơ đễnh hoặc thờ ơ trong ngày Tết, khi mà bánh chưng đã trở thành một phần quen thuộc, không còn gây ấn tượng mạnh. - Bánh chưng Cầu Hậu, cháo đậu Quán Lào
Ca ngợi các món ăn truyền thống ngày Tết, như bánh chưng ở Cầu Hậu và cháo đậu ở Quán Lào, nhấn mạnh sự phong phú và đặc trưng trong ẩm thực ngày Tết. - Ăn mày đòi xôi gấc
Đây là hình ảnh của việc ăn xin, đòi hỏi những món ăn ngon trong ngày Tết, như xôi gấc, biểu thị mong muốn và sự thèm thuồng của người nghèo. - Tết về câu đối bánh chưng
Mặc dù có nhiều món ngon trong ngày Tết, nhưng câu này cho thấy sự yêu thích và sự quan trọng của bánh chưng, mặc dù không phải là tất cả. - Anh Hai anh tính đi mô
Mở đầu câu thơ, nhấn mạnh việc chuẩn bị các món ăn cho ngày Tết như khô cá thiều, cho thấy sự chăm sóc và chuẩn bị chu đáo cho bữa ăn ngày Tết. - Lạt này gói bánh chưng xanh
Ca ngợi việc gói bánh chưng, nhấn mạnh sự quan trọng và tinh tế trong việc chuẩn bị món ăn truyền thống cho ngày Tết. - Bánh bò bột nếp, Bánh xếp nhưn dừa
Liệt kê các loại bánh truyền thống như bánh bò, bánh xếp, và bánh tét, làm nổi bật sự phong phú của các món ăn trong ngày Tết. - Số cô chẳng giàu thì nghèo
Diễn tả sự khác biệt về sự chuẩn bị cho ngày Tết giữa những người giàu và nghèo, với hình ảnh thịt treo trong nhà vào ngày ba mươi Tết. - Sáng nay đi chợ tất niên
Mô tả quá trình mua sắm cho ngày Tết với nhiều mặt hàng như cau, thuốc, trái cây, thịt thà, và bánh mứt, phản ánh sự bận rộn và quan trọng của việc chuẩn bị cho Tết.
Những câu ca dao và tục ngữ này không chỉ phản ánh phong tục tập quán của người Việt trong ngày Tết mà còn cho thấy sự quan trọng của việc chuẩn bị và thưởng thức các món ăn truyền thống trong dịp lễ hội.
Tổng hợp tục ngữ, ca dao về lễ hội ngày Tết
Dưới đây là các câu ca dao, tục ngữ về ngày Tết và lễ hội được viết lại chính xác như vậy:
- Gia Lạc chỉ mở ngày xuân
Quanh năm suốt tháng khó lần tìm ra. - Xứ Nam: nhất chợ Bằng Gội
Xứ Bắc: Vân Khám, xứ Đoài: Hương. - Chết thì bỏ con bỏ cháu
Sống thì không bỏ mồng sáu tháng giêng. - Mồng bốn có hội đua ghe
Rối đến mồng bảy bắt phe dội bòng. - Cả năm một rằm tháng Bảy
Cả thảy một rằm tháng Giêng. - Nhất vui là hội Trần Thương
Đủ đình đủ đám, thập phương tiếng đồn. - Nhất hội Hương Tích
Nhì hội Phủ Giầy
Vui thì vui vậy chẳng tày đánh cá làng Me. - Bỏ con bỏ cháu
Không ai bỏ hai mươi sáu chợ Yên
Bỏ tổ bỏ tiên
Không ai bỏ chợ Viềng mồng tám. - Giàu nghèo cũng cứ chơi xuân
Thắp hương cầu phúc bước chân vui vầy
Thứ nhất thì hội Phủ Giầy
Vui thì vui vậy không tày Chùa Bi. - Mỗi năm vào dịp xuân sang,
Em về Triều Khúc xem làng hội xuân.
Múa cờ, múa trống, múa lân,
Nhớ ai trong hội có lần gọi em… - Mồng bốn là hội Kéo Co,
Mồng năm hội Ó chẳng cho nhau về.
Mồng sáu đi hội Bồ Đề,
Mồng bảy trở về đi hội Đống Cao… - Mồng một chơi cửa, chơi nhà
Mồng hai chơi xóm, mồng ba chơi đình.
Mồng bốn chơi chợ Quả Linh
Mồng năm chợ Trình, mồng sáu non Côi.
Qua ngày mồng bảy nghỉ ngơi
Bước sang mồng tám đi chơi chợ Viềng
Chợ Viềng năm có một phiên
Cái nón em đội cũng tiền anh mua.
Ca dao, tục ngữ về phong tục ngày Tết
Dưới đây là các câu ca dao, tục ngữ về phong tục tập quán trong ngày Tết Cổ truyền, được viết lại chính xác như bạn đã cung cấp:
- Giận gần chết ngày Tết cũng thôi
- Ba ngày Tết, bảy ngày xuân
- Mồng một Tết cha, mồng hai Tết mẹ, mồng ba Tết thầy
- Sống Tết, chết giỗ
- Đông như chợ Tết
- Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi
- Mồng một chơi nhà, mồng hai chơi ngõ, mồng ba chơi chùa
- Quét nhà ngày Tết, đổ hết gia tài
- Thứ nhất nêu cao, thứ nhì pháo kêu.
- Đói ngày giỗ cha, no ba ngày Tết
- Đi lễ quanh năm không bằng ngày rằm tháng giêng
- Mồng ba ăn rốn, mồng bốn ngồi trơ
- Thả chim thả cá, không khá cũng giàu
- Mùng bảy ăn gà, mùng ba ăn cá
- Cả năm được một rằm tháng bảy, cả thảy được một rằm tháng giêng
- Tháng Giêng ăn nghiêng bồ thóc
Hội làng mình vang tiếng chiêng khua. - Thế gian một vợ một chồng
Chẳng như vua bếp hai ông một bà. - Mồng chín vía Trời
Mồng mười vía Đất - Mồng một thì ở nhà cha
Mồng hai nhà vợ, mồng ba nhà thầy. - Cu kêu ba tiếng cu kêu
Cho mau đến Tết dựng nêu ăn chè
Dựng nêu thì dựng đầu hè
Để sân gieo cải, vãi mè mà ăn. - Mồng một chơi cửa, chơi nhà
Mồng hai chơi xóm, mồng ba chơi đình
Mồng bốn chơi chợ Quả Linh
Mồng năm chợ Trình, mùng sáu non Côi
Qua ngày mồng bảy nghỉ ngơi
Bước sang mồng tám đi chơi chợ Viềng
Chợ Viềng năm có một phiên
Cái nón em đội cũng tiền anh mua. - Ba mươi anh không đi Tết
Rạng ngày mồng Một, anh không đi đến lạy bàn thờ
Hiếu trung mô nữa mà biểu em chờ uổng công
Hôm Ba mươi anh mắc lo việc họ
Sáng mồng Một anh bận việc làng
Ông bà bên anh cũng bỏ huống chi bên nàng, nàng ơi!
- Tháng giêng ăn Tết ở nhà
Tháng hai cờ bạc, tháng ba hội hè
Tháng tư đong đậu nấu chè
Ăn Tết Đoan Ngọ trở về tháng năm
Tháng sáu buôn nhãn bán trâm
Tháng bảy ngày rằm, xá tội vong nhân
Tháng tám chơi đèn kéo quân
Trở về tháng chín chung chân buôn hồng
Tháng mười buôn thóc, bán bông
Tháng một tháng chạp nên công hoàn thành.
Ý nghĩa chung của ca dao tục ngữ về ngày tết
Ca dao, tục ngữ về ngày Tết không chỉ phản ánh những phong tục tập quán truyền thống mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa, tinh thần và quan niệm sống của người Việt. Dưới đây là một số ý nghĩa chung của ca dao, tục ngữ về ngày Tết:
Tôn trọng và gìn giữ truyền thống: Các câu ca dao, tục ngữ thể hiện sự tôn trọng các phong tục tập quán truyền thống trong dịp Tết, từ việc thờ cúng tổ tiên đến các hoạt động lễ hội. Điều này cho thấy sự quan trọng của việc duy trì và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc.
Tinh thần đoàn tụ và sum vầy: Ngày Tết là thời điểm quan trọng để các thành viên trong gia đình sum họp, đoàn tụ. Các câu tục ngữ như “Mồng một Tết cha, mồng hai Tết mẹ, mồng ba Tết thầy” nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thăm hỏi và kính trọng các thành viên trong gia đình và cộng đồng.
Vui vẻ và lạc quan: Nhiều câu ca dao, tục ngữ thể hiện tinh thần vui vẻ, lạc quan trong dịp Tết. Ví dụ, “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” thể hiện việc chuẩn bị và tận hưởng Tết với những hoạt động vui tươi, trong khi “Đói ngày giỗ cha, no ba ngày Tết” nhấn mạnh sự quan trọng của niềm vui và hạnh phúc trong dịp Tết.
Thể hiện lòng hiếu khách và sự quan tâm đến cộng đồng: Các câu tục ngữ như “Giận gần chết ngày Tết cũng thôi” cho thấy sự rộng lượng và lòng hiếu khách trong ngày Tết, khi mọi người thường cố gắng giải hòa và giữ gìn mối quan hệ tốt đẹp.
Những quy tắc ứng xử trong dịp Tết: Một số câu ca dao, tục ngữ quy định các quy tắc hành xử trong dịp Tết, chẳng hạn như “Mồng một chơi nhà, mồng hai chơi ngõ, mồng ba chơi chùa” hướng dẫn mọi người về các hoạt động nên làm trong các ngày Tết để mang lại sự may mắn và phước lành.
Giá trị văn hóa và lịch sử: Ca dao, tục ngữ về Tết thường chứa đựng các giá trị văn hóa và lịch sử, phản ánh các truyền thống dân gian, các phong tục tập quán và những câu chuyện lịch sử gắn liền với ngày Tết.
Sự quan trọng của lễ hội: Các câu tục ngữ như “Nhất vui là hội Trần Thương” cho thấy vai trò quan trọng của các lễ hội trong ngày Tết, không chỉ để vui chơi mà còn để củng cố cộng đồng và gìn giữ các giá trị văn hóa.
Nhìn chung, ca dao, tục ngữ về ngày Tết không chỉ là những câu nói thể hiện sự vui tươi, lạc quan mà còn là những bài học quý báu về cách sống, cách đối xử và duy trì các giá trị văn hóa truyền thống trong dịp Tết.
Những câu ca dao tục ngữ về ngày Tết không chỉ phản ánh truyền thống văn hóa mà còn kết nối chúng ta với quá khứ. Qua việc tìm hiểu 50 câu ca dao tục ngữ nổi bật về ngày Tết, bạn sẽ thấy rõ hơn ý nghĩa và giá trị của ngày Tết trong đời sống người Việt. Hy vọng bài viết đã giúp bạn cảm nhận được vẻ đẹp của những truyền thống này.