Khám phá ý nghĩa ca dao tục ngữ về đám cưới trong văn hóa Việt
Ca dao và tục ngữ về đám cưới là phần không thể thiếu trong văn hóa Việt Nam, mang đến những lời chúc phúc và giá trị truyền thống sâu sắc. Những câu ca dao tục ngữ không chỉ làm phong phú thêm ngày trọng đại mà còn kết nối các thế hệ và giữ gìn bản sắc văn hóa. Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá ý nghĩa và vai trò của các câu ca dao tục ngữ trong đám cưới, làm sáng tỏ sự quan trọng của chúng trong lễ cưới truyền thống.
Những câu ca dao tục ngữ về đám cưới hài hước
Tục ngữ và ca dao Việt Nam là kho tàng tri thức dân gian vô giá, chứa đựng nhiều bài học quý báu. Dưới đây là một số câu ca dao về đám cưới, vừa hài hước vừa sâu sắc, được đúc kết từ kinh nghiệm của cha ông qua nhiều thế hệ:
- “Cóc hủi núp bụi tre còi,
Tui không dạm nó, nó đòi lấy tui.” - “Anh về têm một trăm miếng trầu cho tinh tuyết,
Bỏ vào hộp thiếc, khay cẩn xà cừ,
Để em vòng tay vô thưa với thầy, với mẹ: Gả chừ cho anh.” - “Ai ăn cau cưới thì đền,
Tuổi tôi còn bé chưa nên lấy chồng.” - “Ai bì anh có tiền bồ,
Anh đi anh lấy sáu cô một lần.
Cô Hai buôn tảo bán tần,
Cô Ba đòi nợ chỗ gần chỗ xa,
Cô Tư dọn dẹp trong nhà,
Cô Năm sắc thuốc, mẹ già cô trông.
Cô Sáu trải chiếu giăng mùng,
Một mình cô Bảy nằm chung với chồng.”
- “Anh mong tát biển cấy kê,
Tát sông Bồ Đề nhổ mạ cấy chơi.
Bẻ que đo Trời,
Đan lồng nhốt kiến,
Thầy mẹ thương đến
Bắt voi coi giò.
Thầy mẹ gả cho
Rước voi làm lễ,
Anh đi làm rể,
Che hai lọng vàng.
Nhà anh thì ở giữa làng,
Lấy vàng làm cột,
Dát bạc làm tranh,
Cưa gỗ lim làm thành,
Chẻ ngà voi làm lạt.
Anh đặt chuyện hát,
Nói láp em nghe,
Nhà anh cột nứa, kèo tre…” - “Trời mưa cho ướt lá răm,
Trai tơ đòi vợ khóc thầm cả đêm.
Khóc rồi bị mẹ đánh thêm,
“Vợ đâu mà cưới nửa đêm cho mày?” - “Ngó lên hòn núi Chóp Vung,
Ngó xuống cánh đồng lúa trĩu những bông,
Ước gì em chửa có chồng,
Anh về thưa cha mẹ đem rượu hồng đón em.” - “Còn duyên, anh cưới ba heo,
Hết duyên, anh cưới con mèo cụt đuôi.” - “Diết da da diết quá chừng,
Em cho anh chúi một cái em đừng kêu đau,
Đến mùa bẹ ấp cành cau,
Anh mang con lợn, cơi trầu đền em.” - “Thiên minh minh, địa minh minh,
Có con không gả cho mình,
Mai sau trồng bí mình rình dứt dây.” - “Lấy anh, anh sắm sửa cho:
Cái bị, cái bát, cái quạt mo đuổi ruồi.” - “Cưới em có một tiền hai,
Có dăm sợi bún, có vài hạt xôi,
Họ hàng ăn uống xong rồi,
Tôi xin cái chảo, tôi lôi nó về.” - “Mạ non mà cấy đất biền,
Mưa hòa, gió thuận, có tiền cưới em.” - “Anh về bán đất cây đa,
Bán cặp trâu già mới cưới đặng em,
Anh về bán một bầy gà,
Anh qua anh cưới hết cả bà lẫn con.”
- “Cô ấy mà lấy anh này,
Chẳng phải đi cấy đi cày nữa đâu,
Ngồi trong cửa sổ trên lầu,
Có hai con bé đứng hầu hai bên.” - “Lêu lêu mắc cỡ lêu lêu,
Hồi nói không gả, nay kêu không thèm.” - “Cưới vợ không cheo,
Mười con heo cũng mất.” - “Cu cu mà đậu nóc chùa,
Cho anh cưới chịu đến mùa trả khoai.” - “Mình rằng mình quyết lấy ta,
Để ta hẹn cưới hăm ba tháng này,
Hăm ba nay đã đến ngày,
Ta hẹn mình rày cho đến tháng giêng,
Tháng giêng năm mới chưa nên,
Ta hẹn mình liền cho đến tháng hai,
Tháng hai có đỗ có khoai,
Ta lại vật nài cho đến tháng tư,
Tháng tư ngày chẵn tháng dư,
Ta lại chần chừ cho đến tháng năm,
Tháng năm là tháng trâu đầm,
Ta hẹn mình rằng tháng sáu mình lên,
Tháng sáu lo chửa kịp tiền,
Bước sang tháng bảy lại liền mưa ngâu,
Tháng bảy là tháng mưa ngâu,
Bước sang tháng tám lại đầu trăng thu,
Tháng tám là tháng trăng thu,
Bước sang tháng chín mù mù mưa rươi,
Tháng chín là tháng mưa rươi,
Bước sang tháng mười đã đãi mưa đông,
Quanh đi quẩn lại em đã có chồng,
Như chim trong lồng, như cá cắn câu.” - “Gạo ngon nấu cháo chưa nhừ,
Mặt em có thẹo, anh trừ đôi bông.”
Những câu ca dao tục ngữ hay về cưới hỏi
Dưới đây là những câu ca dao tục ngữ về đám cưới, mang đến những cảm xúc và suy tư sâu sắc về một sự kiện trọng đại trong đời người:
- “Hỏi vợ thì cưới liền tay,
Chớ để lâu ngày thiên hạ gièm pha!” - “Trời mưa thấm ướt lá bầu,
Mấy ai lấy được cô dâu hiền lành.” - “Em về thưa với mẹ cha,
Anh chẳng có lợn, có gà đi cheo.
Anh có cái cối giã bèo,
Anh xin bán để nộp cheo cho làng.
Bao giờ anh cưới được nàng,
Vợ chồng ta dựng tòa ngang dãy dài.
Toà này hương lí đánh bài,
Nhà trong thờ tổ, sân ngoài mổ trâu.
Một bên thì hát ả đầu,
Một bên hai họ têm trầu bổ cau.
Làng trên xóm dưới đồn nhau,
Đám cheo nhà ấy, đứng đầu tổng ta.
Nghĩ gần rồi lại nghĩ xa,
Mai ngày cheo nộp, hết chín vạn ba cái cối giã bèo.” - “Anh về thưa với mẹ cha,
May chăn cho rộng để mà đắp chung.
Sập, bình phong, chăn bông, chiếu miến,
Trong thì lụa xuyến, ngoài miến the đôi.
Chẳng đâu hơn nữa anh ơi!” - “Ai chồng, ai vợ mặc ai,
Bao giờ ra bản, ra bài hẵng hay.
Bao giờ tiền cưới trao tay,
Tiền cheo rấp nước mới hay vợ chồng.” - “Ai ơi hưởng lấy kẻo chầy,
Xem hoa chớm nở, chờ ngày vu quy.” - “Anh lui về têm năm miếng trầu cho tốt,
Chuốc một chén rượu cho đầy.
Đặt lên tràng kỉ, bàn xây,
Anh đứng đó, em lại đứng đây.
Để em thưa mẹ, để em bẩm thầy,
Người có y tâm chước lượng bận này ta trao duyên.” - “Chàng cưới thiếp bạc nén, vàng thoi,
Chàng về lựa họ cho hẳn, cho hoi.
Đàn ông đội nón Gò Găng quai tả,
Đàn bà nón thượng quai liền,
Con trai đi hậu vác tiên,
Mặc áo màu huyền, bịt khăn nhiễu lượt.
Võng chàng đi trước, võng thiếp đi sau.
Thiên hạ ngó vô: đám cưới nhà giàu!
Sui gia cũng xứng, kép đào cũng xinh.” - “Vườn em đã có hàng cau,
Nhà anh có chiếc cơi thau đựng đầy.
Anh về thưa với mẹ thầy,
Anh sang làm rể Tết này là xong.”
- “Anh về dọn dẹp loan phòng,
Mười ba nhóm họ, bữa rằm rước dâu.” - “Mạ non bắt nhẻ cấy biền,
Thương em đứt ruột, chạy tiền không ra.” - “Trăng rằm mười sáu trăng treo,
Anh về sửa soạn mua heo nạp tài.” - “Người ta giàu thì đầu heo, mâm thịt,
Hai đứa mình nghèo thì cặp vịt, đôi bông.
Làm cho cha mẹ vui lòng,
Đèn lên đôi ngọn, bá tòng xứng đôi.” - “Nghĩ rằng em đã có chồng rồi,
Sao em chưa có, đứng ngồi vân vi?
– Ôi thầy mẹ ơi, cấm đoán con chi!
Mười lăm mười tám, sao chẳng cho đi lấy chồng?
Ôi ông trời ơi, ông ở bất công,
Người ta có cả, sao tôi không có gì?
Một mai quá lứa, nhỡ thì,
Tuổi già kéo đến còn gì là xuân!
Đêm nằm vuốt bụng khấn thầm,
Xin ông thí bỏ một chồng cho xong.
Rồi tôi sẽ tạ ơn ông,
Con bò to béo, cho xứng với anh chồng béo to!” - “Dọn đất kỹ càng, anh trồng hàng vạn thọ,
Anh cưới vợ vườn về đọ với em.” - “Dựng vợ gả chồng.”
- “Chưa lấy được nường thì trải bàn tay nường ngồi,
Lấy được nường rồi, manh chiếu cũng chẳng được ngồi, nữa là bàn tay.” - “Cưới em chín quả cau vàng,
Cưới em chín chục họ hàng ăn chơi.
Vòng vàng kéo lấy mười đôi,
Lụa là chín tấm, tiền rời nghìn quan.
Gọi là có hỏi có han,
Mười chum rượu nếp cheo làng là xong.” - “Cưới em có cánh con gà,
Có dăm sợi bún, có vài hạt xôi.
Cưới em còn nữa, anh ơi!
Có một đĩa đậu, hai môi rau cần.
Có xa dịch lại cho gần,
Nhà em thách cưới có ngần ấy thôi,
Hay là nặng lắm anh ơi!
Để em bớt lại một môi rau cần.” - “Anh là con trai nhà nghèo,
Nàng mà thách thế anh liều anh lo.
Cưới em anh nghĩ cũng lo,
Con lợn chẳng có, con bò thì không.
Tiền gạo chẳng có một đồng,
Thiên hạ hàng xứ cũng không đỡ đần.
Sớm mai sang hiệu cầm khăn,
Cầm được đồng bạc để dành cưới em.” - “Sáng ra đi chợ anh mua chục li lớn, chục li nhỏ,
Chục li sơn đỏ, chục li nhỏ sơn vàng.
Rượu sâm banh rót để hai hàng,
Trước đền ơn phụ mẫu, sau rỡ ràng đôi ta.”
- “Nước xuống ruộng sâu mảng sầu con bìm bịp,
Nước lớn rồi đâu còn kịp kiếm ăn.
Dẫu thương anh, em vẫn giữ đạo hằng,
Anh về cây mai tới nói, phụ mẫu bằng em mới ưng.
Anh về bán bộ trã rang,
Bán đôi đũa bếp, cưới nàng có dư.” - “Bước xuống tàu, mua tô mua tộ,
Bước lên lề lộ, mua bộ chén chung.
Chén lớn bịt bạc, chén nhỏ bịt vàng,
Rượu lưu ly rót để hai hàng.
Đền ơn cha mẹ dắt nàng ra đi.”
Những câu ca dao này không chỉ thể hiện sự tôn trọng truyền thống và nghi lễ cưới hỏi mà còn là những bức tranh sống động về các phong tục, tập quán và tâm tư của người xưa trong ngày trọng đại của cuộc đời.
Ý nghĩa chung của những câu ca dao tục ngữ về đám cưới
Những câu ca dao tục ngữ về đám cưới thường phản ánh các giá trị, phong tục tập quán, và tâm tư của người dân trong việc tổ chức và chuẩn bị cho đám cưới. Dưới đây là một số ý nghĩa chung của những câu ca dao tục ngữ này:
Nhấn mạnh sự chuẩn bị và tổ chức: Những câu ca dao thường nhấn mạnh việc chuẩn bị kỹ lưỡng cho đám cưới, từ việc chọn ngày giờ thích hợp đến việc chuẩn bị của hồi môn và lễ vật. Điều này thể hiện sự quan trọng của việc tổ chức một đám cưới chu đáo và tôn trọng truyền thống.
Đề cập đến yêu cầu và thách cưới: Nhiều câu ca dao phản ánh các yêu cầu về của hồi môn và thách cưới, cho thấy sự kỳ vọng về mức độ của cải và tài sản mà gia đình chú rể phải chuẩn bị để đáp ứng yêu cầu của gia đình cô dâu. Điều này thường nhằm bảo đảm sự bình đẳng và sự tôn trọng giữa hai gia đình.
Phản ánh phong tục và truyền thống: Ca dao tục ngữ cung cấp cái nhìn về các phong tục và truyền thống liên quan đến đám cưới, như việc dẫn dâu, các nghi lễ, và các nghi thức cưới hỏi. Điều này giúp giữ gìn và truyền lại những giá trị văn hóa truyền thống.
Thể hiện tâm tư và nguyện vọng: Một số câu ca dao bày tỏ tâm tư và nguyện vọng của người cầu hôn, bao gồm sự quan tâm, tình cảm chân thành và mong muốn có một cuộc sống hạnh phúc sau khi cưới. Các câu ca dao này thường mang tính chất lãng mạn và chân thành.
Tôn vinh các giá trị xã hội: Những câu ca dao còn phản ánh các giá trị xã hội như tôn trọng gia đình, sự quan tâm đến uy tín và danh dự, và việc duy trì truyền thống trong các nghi lễ cưới hỏi.
Ghi nhận sự quan trọng của cộng đồng: Nhiều câu ca dao nhấn mạnh việc tổ chức đám cưới với sự tham gia của cộng đồng, bạn bè, và người thân, cho thấy sự kết nối xã hội và tầm quan trọng của các mối quan hệ trong quá trình tổ chức đám cưới.
Tóm lại, những câu ca dao tục ngữ về đám cưới không chỉ là hình thức thể hiện truyền thống văn hóa mà còn là sự phản ánh sâu sắc về giá trị xã hội, phong tục tập quán, và tâm tư của con người trong cộng đồng truyền thống.
Những câu ca dao tục ngữ về đám cưới không chỉ là lời chúc phúc mà còn là minh chứng cho sự kết nối văn hóa và truyền thống. Việc áp dụng các câu ca dao trong đám cưới giúp ngày trọng đại trở nên ý nghĩa và sâu sắc hơn. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về giá trị của ca dao tục ngữ trong đám cưới và cách chúng làm phong phú thêm lễ cưới truyền thống.
